Η ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΗ ΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ

Εξαντλημένο

 

Ο τίτλος του συγκεκριμένου βιβλίου ξαφνιάζει.

Η αντίληψη η οποία έχει εμπεδωθεί ευρύτατα είναι ότι η Φυσική, ως εμπειρική επιστήμη, ό,τι και αν αυτή υποστηρίζει, είναι πέραν πάσης αμφισβήτησης. Από το άλλο μέρος, η φαντασία είναι μια παρεξηγημένη και υποτιμημένη από ορισμένους λειτουργία του ανθρώπινου πνεύμα­τος. Παραπέμπει σε ανύπαρκτες καταστάσεις και σε φαντασιόπληκτους. Όμως δεν φταίει η φαντασία αν υπάρχουν οι φαντασιόπληκτοι, όπως δεν φταίει και η λογική, αν υπάρχουν οι παράλογοι και οι παραλογισμοί. «Η φαντασία είναι η ελευθερώτρια της λογικής» έχει αποφανθεί ο Άγγλος φιλόσοφος Μπέρναρντ Ράσσελ.

Η Φυσική είναι όντως εμπειρική επιστήμη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είναι απλώς ένα άθροισμα πειραμάτων και παρατηρήσεων. Είναι ένα συγκροτημένο και μεγαλειώδες οικοδόμημα, του οποίου, θα μπορού­σαμε να πούμε, οι «δομικοί λίθοι» είναι τα πειράματα και οι παρατηρή­σεις.

Για να φτιαχτεί το οικοδόμημα αυτό χρειάζεται η μεσολάβηση του ανθρώπινου νου, η φαντασία. Αυτό που στη Φυσική ονομάζουμε «θεω­ρία». Το πείραμα είναι το «ιερό» στη Φυσική. Η θεωρία είναι το κυ­ρίαρχο. Αυτή διαμορφώνει το κοσμοείδωλο της Φυσικής, δηλαδή τη συνολική εικόνα που έχουμε για το Σύμπαν. Το πείραμα και η παρατή­ρηση δεν αλλάζουν με το χρόνο, εκτός από τις περιπτώσεις που η πρό­οδος της τεχνολογίας επιτρέπει πιο προχωρημένες παρατηρήσεις. Οι θεωρίες αλλάζουν, «έχουν ημερομηνία λήξεως», όπως είπε χαρακτηρι­στικά διακεκριμένος Έλληνας φυσικός του CERN.

Θα περίμενε κανείς τα όρια μεταξύ θεωρίας και πειράματος να είναι διακριτά και προφανή. Να μην συγχέονται. Όμως η αντιπαιδαγωγική και συχνά αντιεπιστημονική, δηλωτικού τύπου, διδασκαλία της Φυσικής καθιστά τη διάκριση αυτή πολλές φορές δυσχερή.

Στο βιβλίο αυτό θα αναφερθούμε σε θέματα αιχμής της Σύγχρονης Φυσικής τόσο από τον μικρόκοσμο (δομή της ύλης), όσο και από τον μακρόκοσμο (κοσμολογία), για να γίνει κατανοητό ποιες είναι οι στέρεες επιστημονικές γνώσεις της Φυσικής (πείραμα – παρατήρηση) και ποιες οι φαντασιακού τύπου (θεωρίες).

Αποφύγαμε την παράθεση μαθηματικών όρων, εκτός της ενότητας III, που αναφέρεται στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας, στην οποία τα μαθηματικά είναι απλά. Ακολουθήσαμε την προτροπή που έγινε στον Stephen Hawkihg από τους εκδότες του, ότι για κάθε εξίσωση που γρά­φει στο βιβλίο του (Το χρονικό του Χρόνου) κατά τόσες χιλιάδες αντί­τυπα θα μειώνεται η κυκλοφορία του!

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη.

Το πρώτο επιγράφεται «Η φαντασιακή δόμηση της Φυσικής» και

αναφέρεται στις παρακάτω ενότητες:

I.          Στη βαρύτητα και την παγκόσμια έλξη, διευκρινίζοντας ποια είναι η εμπειρική πραγματικότητα και ποιες είναι οι σχετικές θεωρίες.

II.        Στην Κοσμολογία και τη διαστολή του Σύμπαντος και πώς νοείται αυτή, καθώς και ποια φαινόμενα συνηγορούν υπέρ της διαστολής.

III.       Στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας και στην σχετικότητα του χώρου και του χρόνου που συνεπάγεται αυτή, καθώς και στην πε­ρίφημη σχέση Ε = me2.

IV.       Στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, που αποτελεί μια άλλη θε­ωρία βαρύτητας, την πιο ακριβή και μεγαλειώδη!

V.          Στην κλασική έννοια της θερμότητας και το βέλος της θερμότητας.

VI.        Στην Αξιωματική κατά Καραθεοδωρή θεμελίωση της θερμοδυνα­μικής.I.            κουάρκ και το σωμάτιο Χίγκς.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει τις βιογραφίες και το έργο μεγάλων επιστημόνων που ασχολήθηκαν με τη Φυσική, καθώς και με τη συμβολή τους στην ανάπτυξη της επιστήμης αυτής.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ…………………………………………………………… 7

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ……………………………………………………. 9

Αφιέρωση……………………………………………………………………………………… 13

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Η φαντασιακή δόμηση της φυσικής………………………………………………. 19

ΕΝΟΤΗΤΑ I

Βαρύτητα και Παγκόσμια έλξη………………………………………………………. 23

ΕΝΟΤΗΤΑ II

Από το σταθερό στο διαστελλόμενο και κβαντικό Σύμπαν …. 29 ΕΝΟΤΗΤΑ III

Ειδική θεωρία της Σχετικότητας: η θεωρία που σχετικοποιεί τον χώρο και τον χρόνο και οδηγεί

στην περίφημη σχέση Ε = me2………………………………………………………. 59

ΕΝΟΤΗΤΑ IV

Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας: η θεωρία που καταργεί τις δυνάμεις βαρύτητας               101

ΕΝΟΤΗΤΑ V Το βέλος της θερμότητας

ΕΝΟΤΗΤΑ VI

Η αξιωματική, κατά Καραθεοδωρή, θεμελίωση της Θερμοδυναμικής 137

ΕΝΟΤΗΤΑ VII Η δομή της ύλης

Από τα άτομα στα Κουάρκ, τα νετρίνα και το σωμάτιο

του Θεού……………………………………………………………………………………. 153

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ……………………………………………………………………………. 189

1.   Αριστοτέλης ο Μέγας…………………………………………………………… 191

2.     Γαλιλαίος, «ο πατέρας της σύγχρονης επιστήμης»……………… 199

3.    Νεύτων, «ο θεμελιωτής της Κλασικής Φυσικής»…………………. 206

4.    Albert Einstein: ο σύγχρονος μύθος της επιστήμης……………… 212

5.    Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή: ο μεγάλος Έλληνας επιστήμονας 221

Stephen Hawking, «ο γητευτής των μελανών οπών»  229