ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΓΝΩΣΗ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΓΝΩΣΗ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Εξαντλημένο

Η ανά χείρας μελέτη εξετάζει το πρόβλημα των σχέσεων της φιλοσοφίας με τη γνώση και την επιστήμη εστιάζοντας στην επιστημολογία: προτείνει μια ενιαία σύλληψη της επιστημολογίας η οποία προκύπτει ως συνισταμένη τεσσάρων επιμέρους συνιστωσών – μιας επιστημονικής, μιας ανθρωπολογικής, μιας ιστορικής και μιας φιλοσοφικής. Η επιστημονική συνιστώσα αναδεικνύει τη σύνδεση της επιστημολογίας με τα σχέδια θεμελίωσης των διαφόρων επιστημών· η ανθρωπολογική φέρνει στο προσκήνιο τις συνθήκες υπό τις οποίες παράγεται, συντίθεται και ερμηνεύεται η γνώση από τα υποκείμενα (τους επιστήμονες)· η ιστορική συνιστώσα εστιάζει στην ανάδειξη της σημασίας των ιστορικών εξελίξεων των επιστημών στη διαμόρφωση της επιστημολο­γίας, ενώ η φιλοσοφική συνιστώσα διατρέχει κριτικά, αναστοχαστικά τη συνολική επιστημολογική σύλληψη, υπενθυμίζοντας τη βαθιά, συνεχή και αναγκαία σύνδεσή τους. Με αυτή την προοπτική, οι σχέσεις της φιλοσο­φίας με τη γνώση και την επιστήμη φωτίζονται με νέους τρόπους που δεν ήταν σαφείς σε προηγούμενες συλλήψεις της επιστημολογίας. Ο πρώτος στόχος της ανά χείρας μελέτης είναι να αποφύγει την περιοριστική σύλληψη της επιστημολογίας που κυριαρχούσε μέχρι πρόσφατα (και συνεχίζει να κυριαρχεί σε ορισμένους κύκλους), σύμφωνα με την οποία η επιστημολογία είτε εστιάζει στη διαμόρφωση των σχεδίων θεμελίωσης των επιστημών είτε ενσωματώνεται στη φιλοσοφία της επιστήμης. Αναδεικνύοντας την ανθρωπολογική συνιστώσα και τη συμβολή τής κριτικής-αναστοχαστικής φιλοσοφίας στη διαμόρφωση της επιστημολογίας –που είναι ο δεύτερος στόχος της μελέτης μας–, διαμορφώνεται μια γενική επιστημολογική σύλληψη που αποσκοπεί να αναφερθεί όχι μόνο στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες αλλά και στις κοινωνικές επιστήμες. Επιπλέον, η γενική αυτή σύλληψη της επιστημολογίας δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο του επιστήμονα-ερευνητή ως του υποκειμένου που παράγει και συνθέτει γνώση μέσω των πρακτικο-ερμηνευτικών διαδικασιών στις οποίες εμπλέκεται.

Πρόλογος

Εισαγωγή: Οι νεότερες επιστήμες

1. Τα σχέδια θεμελίωσης των επιστημών: Μαθηματικά

2. Τα σχέδια θεμελίωσης των επιστημών: Φυσική

3. Τα σχέδια θεμελίωσης των επιστημών: Ανθρωπολογία

4. Η φιλοσοφία ως γνωσιολογία: Η θεωρία της γνώσης

5. Η φιλοσοφία ως γνωσιολογία: εμπειρισμός και νατοYραλισμός

6. Η φιλοσοφία της γλώσσας

7. Η ιστορία και φιλοσοφία τησ επιστήμησ

8. Η κριτική, αναστοχαστική ανασYγκρότηση της φιλοσοφίας

9. Η ανθρωπολογική προσέγγιση της γνώσης και της επιστημησ

10. Η γενική επιστημολογία

Βιβλιογραφία